« زندگینامه »

نام : علی

نام پدر : امام موسی کاظم (ع)

نام مادر : نجمه

لقب : رضا

کنیه : ابوالحسن

زمان و محل تولد : 11 ذیقعده سال 148 ه..ق در مدینه

زمان و محل شهادت : آخر صفر 203 ه..ق در سن 55 سالگی ، به دست مأمون مسموم و در سناباد نوقان (که امروز یکی از محله های مشهد است ) به شهادت رسیدند .

مرقد شریف : مشهد مقدس

دوران زندگی : در سه بخش :

1-   قبل از امامت ، 35 سال ( 148 تا 183 ه..ق )

2-   دوران امامت ، 17 سال در مدینه

3- دوران امامت ، 3 سال در خراسان ، که حساس ترین دوره زندگی سیاسی آن حضرت به شمار می رود.آن حضرت تنها یک فرزند داشتند ( امام جواد (ع) )که هنگام شهادت ایشان در سن 7 سالگی بودند .

«اخلاق و فضایل امام هشتم»

او قرآن ناطق بود و سرچشمه همه اخلاق و دانش و کراماتش از قرآن بود .و مگر قرآن خود نشانه بزرگ خداوند در میان بندگانش نیست ؟ مگر پروردگار ما قرآن را برای هر کس از بندگانش که می خواهد به راه راست او رهنمون شود ، آسان نگردانیده است ؟ آیا شگفت انگیز خواهد بود بنده ای که قرآن را در طول حیات خویش سرلوحه خود قرار داده ، آیت بزرگ پروردگار جهانیان شود ؟

پیامبر(ص)برترین و بزرگترین امتیاز آن بود که چون بنده ای مردم را به او دعوت میکرد وقتی از شخصی درباره اخلاق شریف پیامبر سؤال می شد می گفت : قرآن خوی اوست .

پیامبر به ما یادآوری کرد که پس از ما دو چیز گرانبها بر جای می نهد؛ کتاب خدا ( قرآن) و عترتش (اهل بیت ) . سپس گفت که این دو هرگز از هم جدا نخواهد شد تا این که کنار حوض کوثر بر حضرتش وارد شوند .

آیا این سخن به این معنا نیست که خاندان رسالت ، مشکات نور دانش و معدن وحی و جایگاه علم الهی اند ؟

امام رضا (ع)با تمام وجود خویش ، مصداق این نور الهی بود تا آن جا که در حدیث آمده است : ابوذکوان گفت : از ابراهیم بن عباس شنیدم که می گفت : امام رضا را ندیدم مگر آن که از چیزی که سؤال می شد او      می دانست و در عصر و روزگارش کسی را ندیدم که نسبت به آن چه در زمان بود از او داناتر باشد . مامون از هر چه می پرسیدش بدو پاسخ می گفت . همه کلام و پاسخ وی گزیده هایی از قرآن بود او هر سه روز یک بار قرآن را ختم می کرد و می فرمود :

اگر بخواهم می توانم در کمتر از سه روز هم قرآن را ختم کنم ، اما هرگز به آیه ای بر نمی خورم جز آن که در آن آیه و این که در باره چه چیزی فرود آمده و در چه وقتی نازل شده می اندیشم .از این رو قرآن را هر سه روز یک بار ختم می کنم .

اما چگونه پیشوای ما ، امام رضا (ع) تا بدین درجه به قرآن مأنوس و پایبند بود ؟ آیا ما هم می توانیم پیرو او در این امر مهم باشیم ؟ قرآن کتاب خداست و آن کس که دلش به نور خدا پیوند نیافته است نمی تواند کتاب او را دریابد .آیا مگر خداوند سبحان نفرموده است:

« و ننزل من القرآن ما هو شفاء و رحمة للمؤمنین و لا یزید الظالمین الا خسارا »

« و فرود می فرستیم از قرآن آن چه را که شفا و رحمت است برای مؤمنان و بر ستمگران جز زیان نیفزاید . »

امام رضا خدای را بزرگ داشت و او را پاس نهاد و امر خویش را بدو واگذار کرد و جز او هر چیزی را خوار و حقیر انگاشت و در راه او هر بلایی را به جان خرید . تمام این ها وسیله او را برای رسیدن به پروردگارش بود .

اجازه دهید برای آن چه گفتیم دلیلی را ارائه دهیم تا نه تنها نسبت به امام شناخت بیشتری حاصل کنیم بلکه دل های ما از این سیده ای که از روحی الهی و تابناک آکنده است ، به کرنش افتند .

یکی از عبادت های آن حضرت این بود که چون نماز صبح را در اول وقت به جای می آورد ، برای پروردگارش به سجده می افتاد و تا زمانی که خورشید بالا نمی آمد ، سر از سجده بر نمی داشت .

هنگامی که مأمون ، خلیفه عباسی ، والی خود را در مدینه به همراهی امام تا خراسان مأموریت داد ، از او درباره حالات امام در راه پرسید . والی بسیار از درجات عبادت و ذکر و توجه آن حضرت به خدا سخن گفت .مأمون چون سخنان والی خویش را شنید ، به وی دستور داد که این سخنان را از مردم پنهان دارد ! از جمله سخنان والی در این باره به مأمون این بود که گفت :

چون صبح فرا می رسید امام رضا نماز صبح می گذارد و چون سلام نمازش را می گفت در جایگاه خودش می نشست و خدای را تسبیح می گفت و می ستود . تکبیر و تحلیل می گفت و بر پیامبر و دودمانش درود می فرستاد تا آن که خورشید سر بر می زد. سپس به سجده می افتاد و تا بالا آمدن روز در همان حال باقی می ماند .

سپس به سوی مردم می رفت و تا نزدیک وقت زوال ، با آنان سخن می گفت و اندرزشان می داد . آن گاه تجدید وضو می کرد و به جایگاه نماز خویش بر می گشت ...

«افق های علم امام»

چهار تن از امامان شیعه فرصت نشر اسلام را پیدا کردند . این چهار تن عبارت بودند از امام علی ، امام باقر ، امام جعفرصادق و امام رضا : .

اگر چه تمام ائمه در این مهم کوشش هایی به خرج داده اند ، اما شرایط برای این چهار تن بیش از دیگران آماده بود .در این جا می خواهیم در مورد افق ها و کرانه های علم و دانش امام رضا که از احادیث آن امام به دست می آید ، به بحث و گفتگو بپردازیم .

یقطینی روایت کرده است : چون مردم در امامت امام رضا اختلاف نظر پیدا کردند مسائلی را که از او پرسیده بودند و پاسخ های امام را گرد آوردند که به 15 هزار مسأله رسید . امام خود یک بار فرمود : در روضه می نشستم ، در مدینه علمای بسیاری بودند و هر گاه یکی از آنان از پاسخ در می ماند به من اشاره می کرد و مسائلی را پیش من می فرستاد و من بدان ها پاسخ می گفتم .

امام در حالی که تنها بیست واندی از عمر شریفش میگذشت در مسجد رسول خدا می نشست و فتوا می داد . برای آن که با نقش امام رضا در این باره بیشتر آشنایی حاصل کنیم باید اندکی به عقب باز گردیم .حزب عباسی که خلأ سیاسی ناشی از عدم سلطه اموی ، بر گرده مسلمانان سوار شده بود خود را در برابر جریان های سیاسی مخالف یافت . این جریان ها بر فکر و اندیشه تکیه داشتند و به نظریات فرهنگی و علمی مسلح بوند . در مقدمه جریان ها باید از جریان علوی یاد کرد . این جریان علاوه بر رهبری مردم در مسائل فکری ، رهبری مخالف های سیاسی را نیز در دست داشت . حزب عباسی که در خلأ فکر کشنده ای به سر می برد چاره ای جز این نیافت که در صدد کاوش از منابع فکری خارجی برآید و بر همین اساس بود که نهضت ترجمه را نیرو بخشید و پیش از پرداختن به کتاب های علمی به ترجمه کتاب های فلسفی توجه کرد . این حرکت موجب اضطراب فکری و آشفتگی فرهنگی امت اسلامی شد و وحدت امت را با خطر روبرو ساخت . عوامل متعددی در پدید آوردن این خطر نقش داشتند :

اولا : دور نگه داشتن متفکران از مسائل و مشکلات سیاسی .

ثانیا : ازدیاد نافرمانی های سیاسی و جنگ های داخلی که طبعا امت را به نگرانی فکری بیشتری می کشانید.

ثالثا : وجود جریان های ناآشنا که هدف آنها تباه کردن فرهنگ جامعه و مبارزه با اسلام و به نام اسلام بود . این امر از طریق حرکت های سیاسی مرتبط با کفار تغذیه می شد .

«سخنان تابناک امام »

آیا بدون شناخت امام رضا (ع) و بهره گیری از نور و دانش و معارف او می توان ادعای پیروی از حضرتش را داشت ؟ چگونه کسی که از سنن معصومان : تبعیت نکرده و از نور هدایت آنان بهره مند نشده در روز قیامت امید شفاعت پیامبر (ص‏) و اهل بیت او را دارد ؟!

امام هشتم میراثی عظیم از معارف و علوم ، به ویژه در حکمت الهی و بیان فلسفه و علل احکام و رد بر مذاهب باطله ، از خویش بر جای نهاده است .

علی بن شعیب می گوید : بر ابوالحسن رضا (ع) وارد شدم . از من پرسید : ای علی ! زندگی کدام یک از این مردم بهتر است ؟ عرض کردم : سرورم ! شما از من به آن آگاه ترید . فرمود : ای علی ! هر کس که زندگی دیگری در زندگی او نکو شود . ای علی ! زندگی کدام یک از مردم بدتر وناگوارتر است ؟ عرض کردم شما داناترید . فرمود : کسی که دیگری در زندگی او زندگی نکند . با نعمت ها خوش همسایه باشید که آنها رام نشده هستند و اگر از قومی گرفته شدند به آنها باز نخواهند گشت. بدترین مردمان کسی است که میهمانش را بازدارد و به تنهایی بخورد و بنده اش را بزند . به خداوند خوش گمان باش . هر کس که گمان خود را به خداوند نکو کند ، خداوند نیز او را ناامید نخواهد کرد. و هر که به روزی کم راضی شد ، به عمل کم از او راضی خواهد شد و هر که به اندک از حلال خرسند شود ، هزینه اش سبک گردد و خانواده اش از نعمت برخوردار خواهد شد و خداوند او را به درد و درمان دین بین سازد و او را به سلامت از دنیا به دارالسلام بیرون برد . بخیل را آرامش ، حسود را لذت ، ملول را وفا و دروغگو را مروت نیست .